Υπό κανονικές συνθήκες, χάνουμε όλοι μας κάποιες ποσότητες νερού κάθε μέρα από το σώμα μας με τον ιδρώτα, τα δάκρυα, τα ούρα και τα κόπρανα. Επίσης, εξατμίζεται νερό από το δέρμα καθώς και με την αναπνοή. Εμείς συνήθως αντικαθιστούμε το νερό του σώματος και τα άλατα που περιέχει, με νερό και ηλεκτρολύτες μέσω της διατροφή μας.
Ορισμένες φορές, ωστόσο, τα παιδιά χάνουν μεγάλες ποσότητες υγρών και αλάτων διαμέσου του πυρετού (περισσότερο νερό εξατμίζεται από το σώμα όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι αυξημένη), της διάρροια, του εμετού και σε μακρές περιόδους άσκησης με υπερβολική εφίδρωση. Αν δεν είστε σε θέση να αντικαταστήσετε επαρκώς το υγρά που έχουν χαθεί, τα παιδιά μπορεί να αφυδατωθούν.
Αναγνώριση της αφυδάτωσης
Εάν το παιδί σας έχει πυρετό, διάρροια, εμετό, έντονη εφίδρωση, μια ζεστή μέρα ή κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής δραστηριότητας, προσέξτε για σημάδια αφυδάτωσης, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν
- ξηρό ή κολλώδες στόμα
- λίγα ή καθόλου δάκρυα όταν κλαίει
- μάτια που μοιάζουν βυθισμένα στο κεφάλι
- μαλακό σημείο (κρανίου) πάνω από το κεφάλι του μωρού που μοιάζει βυθισμένο
- έλλειψη ούρων ή υγρές πάνες για 6 έως 8 ώρες σε βρέφος (ή μικρή ποσότητα ενός σκούρου κίτρινου χρώματος ούρων)
- έλλειψη ούρων επί 12 ώρες σε μεγαλύτερο παιδί (ή πολύ μικρή ποσότητα ενός σκούρου κίτρινου χρώματος ούρων)
- ξηρό, δροσερό δέρμα
- λήθαργο ή ευερεθιστότητα
- κόπωση ή ζάλη σε μεγαλύτερο παιδί
Πρόληψη της αφυδάτωσης
Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί η αφυδάτωση είναι να βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά καταναλώνουν πολλά υγρά, όταν είναι άρρωστα ή όταν έχουν έντονη σωματική δραστηριότητα. Θα πρέπει ουσιαστικά να καταναλώνουν περισσότερα υγρά από όσα χάνουν από τον εμετό, τη διάρροια ή την έντονη εφίδρωση.
Η επαρκής ενυδάτωση του παιδιού διαφοροποιείται ανάλογα την περίπτωση. Για παράδειγμα, ένα παιδί με ένα πόνο στο λαιμό μπορεί να αφυδατωθεί λόγω της δυσκολίας του να πιει ή να φάει.Σε βρέφη που έχει βουλώσει η μύτη τους και έχουν πρόβλημα διατροφής, μπορεί να βοηθήσει η ρίψη με σταγόνες φυσιολογικού ορού στα ρουθούνια τους.Ο πυρετός που οφείλονται σε διάφορες λοιμώξεις, είναι ένας παράγοντας που βοηθάει στην αφυδάτωση και μπορεί να ελεγχθεί με φάρμακα ή χλιαρό νερό.
Είναι σημαντικό ότι τα παιδιά πίνουν υγρά συχνά κατά τη διάρκεια ζεστού καιρού. Όσοι συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες ή επίπονες δραστηριότητες θα πρέπει να πίνουν κάποια επιπλέον υγρά πριν από την έναρξη δραστηριότητας. Θα πρέπει επίσης να πίνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα (κάθε 20- 30 λεπτά) κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας και μετά τη λήξη του. Σε ιδανική κατάσταση, οι αθλητικές δραστηριότητες και οι διαγωνισμοί θα πρέπει να προγραμματιστούν νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα, για να αποφευχθεί η πιο ζεστή περίοδος της ημέρας, κυρίως τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες.
Η δίψα δεν είναι καλό σημάδι της αφυδάτωσης, διότι παρατηρείται όταν ήδη το άτομο έχει αφυδατωθεί σε κάποιο βαθμό. Μπορεί να είναι ήδη αφυδατωμένο ένα παιδί μέχρι τη στιγμή που θα αισθανθεί δίψα. Επομένως η λήψη υγρών είναι απαραίτητη για την αντικατάσταση των υγρών του σώματος. Γι ‘αυτό τα παιδιά θα πρέπει να αρχίσουν να πίνουν πριν αναπτυχθεί η δίψα και να καταναλώνουν επιπλέον υγρά, ακόμη και μετά την έλλειψη της δίψας.
Η αφυδάτωση σε ήπια γαστρεντερίτιδα
Τα παιδιά με ήπια γαστρεντερίτιδα, η οποία μπορεί να προκαλέσει ναυτία, εμετό και διάρροια, που δεν είναι αφυδατωμένα θα πρέπει να συνεχίσουν να τρώνε κανονικά, αλλά θα πρέπει να ενθαρρύνονται να πίνουν επιπλέον υγρά για να αντικαταστήσουν τις απώλειες των υγρών. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα περισσότερα παιδιά με γαστρεντερίτιδα μπορεί να φάνε με ασφάλεια μια φυσιολογική για την ηλικία τους διατροφή, ενώ είναι άρρωστοι.
Στην πραγματικότητα, η σίτιση με φυσιολογική διατροφή για τα παιδιά που έχουν διάρροια, μπορεί να μειώσει ακόμα και τη διάρκεια της διάρροιας. Βρέφη με ήπια γαστρεντερίτιδα που δεν είναι αφυδατωμένα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνουν μητρικό γάλα.
Στα αποδεκτά τρόφιμα για τα παιδιά με γαστρεντερίτιδα, που δεν είναι αφυδατωμένα περιλαμβάνονται: σύνθετοι υδατάνθρακες (όπως το ρύζι, το σιτάρι, πατάτες, ψωμί, δημητριακά και), άπαχο κρέας, γιαούρτι, φρούτα, και τα λαχανικά. Αποφύγετε τα λιπαρά τρόφιμα ή τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε απλά σάκχαρα (όπως χυμοί και αναψυκτικά). Αν το παιδί έχει τάση για εμετό και δεν είναι αφυδατωμένο, η λήψη συχνών υγρών σε μικρή ποσότητα είναι ιδανική λύση.
Διαχείριση Αφυδάτωσης
Είναι σημαντικό για τους γονείς να μάθουν να αναγνωρίζουν τα πρώτα σημάδια της αφυδάτωσης ώστε να ανταποκριθούν γρήγορα, εάν αυτά αναπτυχθούν. Τα μικρότερα βρέφη και τα παιδιά πρέπει να παρακολουθούνται πολύ προσεκτικά επειδή είναι πιο πιθανό να αφυδατωθούν γρηγορότερα από ό, τι τα μεγαλύτερα παιδιά ή έφηβοι.
Ο στόχος για τη θεραπεία της αφυδάτωσης είναι η αντικατάσταση υγρών προκειμένου να αποκατασταθεί το επίπεδο των υγρών του σώματος στα φυσιολογικά επίπεδα. Όπως και με την πρόληψη, έτσι και η αποκατάσταση μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και την κατάσταση η οποία να προκαλέσει την αφυδάτωση.
Ένα μεγαλύτερο παιδί που θα έχει ήπια αφυδάτωση λόγω υπερβολικής προσπάθειας θα είναι πιθανώς διψασμένος και θα επιτρέπεται να πίνει όσο θέλει. Το νερό είναι η καλύτερη επιλογή για την πρώτη ώρα. Μετά από αυτό, το παιδί μπορεί να χρειαστεί ποτά που περιέχουν ζάχαρη και ηλεκτρολύτες (άλατα) ή κανονική τροφή. Επίσης, το παιδί θα πρέπει να ξεκουραστεί σε δροσερό, σκιερό περιβάλλον μέχρι το χαμένο υγρό να αντικατασταθεί.
Επανενυδάτωση
Τα παιδιά που είναι αφυδατωμένα λόγω εμετού ή διάρροιας από κάποια ασθένεια (όπως γαστρεντερίτιδα) και θα έχουν χάσει τα υγρά τους, πρέπει να τα αντικαταστήσουν με ένα ειδικό φαρμακευτικό υγρό διάλυμα επανενυδάτωσης. Αυτό είναι διαθέσιμο σε πολλά καταστήματα τροφίμων και φαρμακεία χωρίς ιατρική συνταγή και έχει σχεδιαστεί για παιδιά που είναι αφυδατωμένα. Περιέχει ακριβώς το σωστό συνδυασμό των ζαχάρων και αλάτων, χρήσιμα για το σώμα, ώστε να απορροφηθούν ευκολότερα.
Η αντικατάσταση των χαμένων υγρών είναι γνωστή ως ενυδάτωση, η οποία επιτυγχάνεται με την αντικατάσταση των χαμένων υγρών χρησιμοποιώντας τα παραπάνω διάλυμα κατά τη διάρκεια λίγων ωρών.
Σε βρέφη που θηλάζουν, ο θηλασμός θα πρέπει να συνεχιστεί, ακόμη και κατά τη διάρκεια της αρχικής διαδικασίας επανενυδάτωσης, εκτός αν έχει εμετό επανειλημμένα. Το ειδικό φαρμακευτικό υγρό διάλυμα επανενυδάτωσης μπορεί να δοθεί ενδιάμεσα στη περίοδο του θηλασμού. Για τα μωρά που δέχονται στέρεο τύπο τροφής θα πρέπει να διακόπτεται η στερεά τροφή κατά τη διάρκεια της επανενυδάτωσης και να ξαναρχίζει το συντομότερο. Αυτό γίνεται γιατί το παιδί είναι σε θέση να κρατήσει ποσότητα υγρών με αποτέλεσμα να μην εμφανίζει σημάδια αφυδάτωσης.
Τα υγρά που θα δοθούν στα παιδιά με διάρροια δε πρέπει να περιλαμβάνουν: νερό, σόδα, τσάι, χυμούς φρούτων, επιδόρπια με ζελατίνη, ζωμό κοτόπουλου, ή αθλητικά ποτά. Αυτά δεν έχουν το σωστό μίγμα της ζάχαρης και των αλάτων και μπορεί ακόμη και να επιδεινώσουν τη διάρροια.
Όταν το παιδί σας είναι αφυδατωμένο, μπορείτε να συνεχίσετε μια κανονική διατροφή, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει πολλούς σύνθετους υδατάνθρακες (όπως το ρύζι, οι πατάτες, τα ολικής αλέσεως ψωμιά και δημητριακά), άπαχο κρέας, γιαούρτι, φρούτα και λαχανικά, καθώς και το παιδί που η συνήθης πηγή τροφής είναι το γάλα (μητρικό γάλα ή φόρμουλα για βρέφη και του γάλακτος με πλήρη δύναμη αγελαδινό για τα μεγαλύτερα παιδιά). Μην ξεχάσετε να παραλείψετε από τη διατροφή του τα λιπαρά τρόφιμα ή τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε απλά σάκχαρα, όπως οι χυμοί και τα αναψυκτικά. Συνέχιση της κατάλληλης ισορροπημένης διατροφής είναι απαραίτητη για το παιδί σας ώστε να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και τις θερμίδες που χρειάζεται ώστε να μπορεί να μειώσει ακόμα και τη διάρκεια της γαστρεντερίτιδας.
Παλιά γιατροσόφια σχετικά με την αντιμετώπιση της αφυδάτωσης δεν συνιστώνται. Για παράδειγμα, η πρακτική της παράλειψης τροφής για περισσότερο από 24 ώρες είναι ακατάλληλη και μπορεί να μην είναι ασφαλής. Ομοίως, η ειδική δίαιτα που συνιστάται κατά το παρελθόν – όπως η δίαιτα BRAT (μπανάνες, ρύζι, πουρές μήλου, και τοστ) είναι αδικαιολόγητα περιοριστική και δεν παρέχουν την καλύτερη διατροφή για την ανάκτηση εντερικό σωλήνα ενός παιδιού. Επίσης, φάρμακα για τη διάρροια ή τον εμετό δεν συνιστάνται για τα παιδιά, καθώς μπορούν να έχουν επικίνδυνες παρενέργειες. Κατάλληλα υγρά είναι το κλειδί για τη θεραπεία.
Αν η θεραπεία αφυδάτωσης στο σπίτι δεν έχει τα απαιτούμενα αποτελέσματα βελτίωσης στο παιδί, ή ότι η αφυδάτωση επιδεινώνεται, καλέστε το γιατρό σας αμέσως ή πηγαίνετε το παιδί σας στο πλησιέστερο τμήμα επειγόντων περιστατικών.
Πηγή: www. Kidshealth.org
Μετάφραση- Επιστημονική Επιμέλεια: Μυλωνά Νέλη, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος